Πρόσφατα αναδύθηκε η γυναίκα που πέρασε πάνω από 500 ημέρες μόνη της σε ισπανικό σπήλαιο «Τα πήγαινα πολύ καλά με τον εαυτό μου» ήταν από τις πρώτες της ατάκες.
Πώς η Μπεατρίς Φλαμινί, 49 ετών, παρακολουθείτο καθ’ όλη τη διάρκεια της εμπειρίας της, η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο ντοκιμαντέρ.
Η σχετικότητα του χρόνου
Ενάμισης χρόνος μόνος σε μια σπηλιά μπορεί να ακούγεται εφιάλτης για πολλούς ανθρώπους, αλλά η Ισπανίδα αθλήτρια Μπεατρίς Φλαμινί βγήκε με ένα χαρούμενο χαμόγελο και είπε ότι πίστευε ότι είχε περισσότερο χρόνο για να τελειώσει το βιβλίο της.
Δεν είχε σχεδόν καμία επαφή με τον έξω κόσμο κατά τη διάρκεια του εντυπωσιακού κατορθώματος της ανθρώπινης αντοχής της. Επί 500 ημέρες, κατέγραψε τις εμπειρίες της για να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της ακραίας απομόνωσης.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που έγιναν εμφανή στις 12 Απριλίου 2023, όταν βγήκε από τη σπηλιά, ήταν πόσο ρευστός είναι ο χρόνος, που διαμορφώνεται περισσότερο από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας και τους ανθρώπους γύρω σας παρά από ένα ρολόι που χτυπάει.
Όταν μίλησε σε δημοσιογράφους για τις εμπειρίες της, η Φλαμινί εξήγησε ότι έχασε γρήγορα την αίσθηση του χρόνου. Η απώλεια του χρόνου ήταν τόσο βαθιά που, όταν η ομάδα υποστήριξης ήρθε να την ανασύρει, εξεπλάγη που ο χρόνος της είχε τελειώσει, αντί να πιστέψει ότι βρισκόταν εκεί μόνο 160-170 ημέρες.
Δείτε το βίντεο με τη ζωή της στη σπηλιά
Γιατί έχασε την αίσθηση του χρόνου;
Οι ενέργειές μας, τα συναισθήματά μας και οι αλλαγές στο περιβάλλον μας μπορούν να έχουν ισχυρές επιδράσεις στον τρόπο με τον οποίο το μυαλό μας επεξεργάζεται τον χρόνο.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η ανατολή και η δύση του ήλιου σηματοδοτούν το πέρασμα των ημερών, ενώ η εργασία και η κοινωνική ρουτίνα σηματοδοτούν το πέρασμα των ωρών. Στο σκοτάδι μιας υπόγειας σπηλιάς, χωρίς τη συντροφιά άλλων, πολλά σημάδια για το πέρασμα του χρόνου εξαφανίζονται. Έτσι, η Φλαμινί εξαρτήθηκε περισσότερο από ψυχολογικές διαδικασίες για την παρακολούθηση του χρόνου.
Ένας τρόπος με τον οποίο παρακολουθούμε το πέρασμα του χρόνου είναι η μνήμη. Αν δεν ξέρουμε πόσο καιρό κάνουμε κάτι, χρησιμοποιούμε τον αριθμό των αναμνήσεων που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια του γεγονότος ως δείκτη του χρόνου που έχει περάσει. Όσο περισσότερες αναμνήσεις σχηματίζουμε σε ένα γεγονός ή μια εποχή, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε ότι διήρκεσε.
Τις πολυάσχολες ημέρες και εβδομάδες γεμάτες με πολλά νέα και συναρπαστικά γεγονότα τις θυμόμαστε συνήθως περισσότερο από τις πιο μονότονες όπου δεν συμβαίνει τίποτα αξιοσημείωτο
Επικαιρότητα εναντίον χρόνου
Για τη Φλαμινί, η απουσία κοινωνικής αλληλεπίδρασης σε συνδυασμό με την έλλειψη πληροφοριών σχετικά με την οικογένεια και τις τρέχουσες υποθέσεις (ο πόλεμος στην Ουκρανία, η επαναλειτουργία της κοινωνίας μετά τα λουκέτα της covid), μπορεί να μείωσε σημαντικά τον αριθμό των αναμνήσεων που σχημάτισε κατά τη διάρκεια της απομόνωσής της. Η ίδια η Φλαμινί σημείωσε: «Είμαι ακόμα κολλημένη στην 21η Νοεμβρίου 2021. Δεν ξέρω τίποτα για τον κόσμο».
Η απώλεια της αίσθησης χρόνου μπορεί επίσης να αντανακλά τη μειωμένη σημασία του στη ζωή της σπηλιάς. Στον έξω κόσμο, η πολυπραγμοσύνη της σύγχρονης ζωής και η κοινωνική πίεση για την αποφυγή της σπατάλης χρόνου σημαίνουν ότι πολλοί από εμάς ζουν σε μια διαρκή κατάσταση άγχους για τον χρόνο. Για εμάς, το ρολόι είναι ένα μέτρο για το πόσο παραγωγικοί και επιτυχημένοι είμαστε ως ενήλικες.
Αχ, αυτός ο χρόνος!
Η Φλαμινί δεν είναι η πρώτη που βιώνει μια αλλαγή στην εμπειρία του χρόνου μετά από μια αλλαγή περιβάλλοντος. Παρόμοιες εμπειρίες ανέφερε ο Γάλλος επιστήμονας Μισέλ Σιφρ κατά τη διάρκεια των αποστολών του σε σπήλαια διάρκειας δύο έως έξι μηνών στις δεκαετίες του 1960 και του 70.
Η απώλεια της αίσθησης του χρόνου αναφέρθηκε σταθερά από ενήλικες και παιδιά που πέρασαν παρατεταμένες περιόδους απομόνωσης σε πυρηνικά καταφύγια (για ερευνητικούς σκοπούς) στο αποκορύφωμα του ψυχρού πολέμου. Αναφέρεται επίσης συχνά από άτομα που εκτίουν ποινές φυλάκισης και βιώνεται ευρέως από το ευρύ κοινό κατά τη διάρκεια των εγκλεισμών της COVID-19.
Οι σπηλιές, τα πυρηνικά καταφύγια, οι φυλακές και οι παγκόσμιες πανδημίες μοιράζονται δύο κοινά χαρακτηριστικά που φαίνεται να δημιουργούν μια αλλοιωμένη αίσθηση του χρόνου. Μας απομονώνουν από τον ευρύτερο κόσμο και περιλαμβάνουν περιορισμένους χώρους.
Photo: beatriz_flamini / Instagram
Έτρωγε, διάβαζε και κοιμόταν όπως και όποτε ήθελε
Η Φαλαμινί, ωστόσο, ζούσε με ένα κενό πρόγραμμα που εκτεινόταν στο άπειρο. Δεν είχε να προετοιμαστεί για επαγγελματικές συναντήσεις, δεν είχε να σπεύσει σε ραντεβού και δεν είχε να διαχειριστεί το κοινωνικό της ημερολόγιο.
Ζούσε μια αυτορυθμιζόμενη ζωή, όπου μπορούσε να τρώει, να κοιμάται και να διαβάζει όπως και όποτε ήθελε. Απασχόλησε τον εαυτό της ζωγραφίζοντας, κάνοντας γυμναστική και καταγράφοντας τις εμπειρίες της. Αυτό μπορεί να έκανε ρευστό το πέρασμα του χρόνου.
Καθώς οι βιολογικοί ρυθμοί του ύπνου, της δίψας και της πέψης αντικαθιστούσαν τους δείκτες του ρολογιού, η Φλαμινί μπορεί απλώς να έδινε όλο και λιγότερη σημασία στο πέρασμα του χρόνου, με αποτέλεσμα να χάσει τελικά την αίσθηση του.
Photo: beatriz_flamini / Instagram
Ήξερε ότι θα βγει
Η ικανότητα της Φλαμινί να αφήσει τον χρόνο να περάσει μπορεί να ενισχύθηκε από την έντονη επιθυμία της να επιτύχει τον στόχο των 500 ημερών. Εξάλλου, αποφάσισε να μπει στη σπηλιά και μπορούσε να φύγει αν ήθελε.
Για τους ανθρώπους που περιορίζονται παρά τη θέλησή τους, ο χρόνος μπορεί να γίνει η ίδια μια φυλακή. Οι αιχμάλωτοι πολέμου και οι άνθρωποι που εκτίουν ποινές φυλάκισης αναφέρουν συχνά ότι η παρακολούθηση του χρόνου μπορεί να γίνει εμμονή. Φαίνεται ότι είμαστε σε θέση να ξεχάσουμε πραγματικά τον χρόνο μόνο όταν τον ελέγχουμε.
Η ελευθερία του Φλαμινί μπορεί να κάνει την εγκατάλειψη του πολιτισμού για τις σπηλιές να μοιάζει με ελκυστική προοπτική. Ωστόσο, η υπόγεια ζωή δεν είναι για τους αδύναμους. Η επιβίωση εξαρτάται από την ικανότητα κάποιου να διατηρεί υψηλό επίπεδο ψυχικής ανθεκτικότητας.
Αν έχετε την ικανότητα να παραμένετε ήρεμοι και ψύχραιμοι όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, μια ισχυρή πεποίθηση ότι έχετε τον έλεγχο των δικών σας συμπεριφορών, γνωστή ως εσωτερική θέση ελέγχου, και να απορροφήστε εύκολα από τις σκέψεις σας, έχετε το σθένος να πετύχετε.
Ωστόσο, ίσως το βρείτε πιο απλό να απενεργοποιήσετε τις ειδοποιήσεις σας, να καθαρίσετε το ημερολόγιο και να χαθείτε σε λίγο χρόνο αποκλειστικά για σας.
Το χρονικό του εγκλεισμού της
Το σπήλαιο βρίσκεται κοντά στην ακτή της Γρανάδας, στη νότια περιοχή της Ανδαλουσίας της Ισπανίας και έχει ύψος περίπου 12 μέτρα. Οι συνθήκες του πειράματός της απαιτούσαν να είναι αποκομμένη από τον έξω κόσμο, αλλά είχε έναν υπολογιστή και ένα GPS για να στέλνει μηνύματα κειμένου και βίντεο και, ταυτόχρονα, να επιτρέπει στους ανθρώπους που την παρακολουθούσαν να ελέγχουν την κατάσταση και τις ανάγκες της.
Οι άνθρωποι που τη βοήθησαν -μια λέσχη σπηλαιολογίας από το Motril, ερευνητές από τα πανεπιστήμια της Αλμερία, της Γρανάδας και της Μούρθια και μια εταιρεία από τη Μαδρίτη- δήλωσαν ότι οι συσκευές αυτές είχαν ρυθμιστεί έτσι ώστε να μπορεί να στέλνει μηνύματα και τίποτε άλλο. Επιπλέον, είπαν ότι η Φλαμινί δεν είχε ρολόι ή οποιαδήποτε άλλη συσκευή που θα της επέτρεπε να έχει αναφορά στην ώρα. Το μόνο πράγμα που της επέτρεπε να παρακολουθεί την ώρα, σε κάποιο βαθμό, ήταν ο δικός της ρυθμός ζωής.
Τρόφιμα, μπαταρίες, λάμπες και όλα τα άλλα προϊόντα που χρειαζόταν της τα μετέφεραν τα μέλη της ομάδας σπηλαιολόγων του Motril. Όλοι είχαν προηγουμένως συμφωνήσει σε ένα σημείο όπου άφηναν τις προμήθειες για να τις παραλάβει. Όταν χρειαζόταν πήγαιναν επίσης για να μαζέψουν τα απορρίμματά της.
Ο δηλωμένος στόχος του πειράματος ήταν να επιβιώσει με αυτό που η Φλεμινί αποκαλεί «αυτάρκεια» και επίσης να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ. Εκπρόσωπος της Dokumalia, μιας εταιρείας τηλεοπτικής παραγωγής, δήλωσε ότι η Φλαμινί εμπνεύστηκε από τη δική τους σειρά Rescate (Διάσωση) και απευθύνθηκε σε αυτούς για να προτείνει αυτή την πρόκληση.
Η εταιρεία δέχτηκε και στην ομάδα προστέθηκαν αρκετοί ψυχολόγοι από τη Γρανάδα, τη Μούρθια και την Αλμερία, καθώς και μια εταιρεία χρονοβιολογίας της Μαδρίτης που μελέτησε «τους κιρκάδιους ρυθμούς και τον ύπνο της Μπεατρίς κάτω από τις εξαιρετικές συνθήκες στις οποίες βρέθηκε».
*Με στοιχεία από scientificamerican.com και elpais.com